Er is een groot verschil tussen het starten van een nieuwe onderneming en het overnemen van een bestaande onderneming. Het is niet zo dat, omdat je al langer ondernemer bent, een overname makkelijker is. Net zoals bij het starten van een bedrijf, is een bedrijfsovername een ingewikkelde klus. Althans, als je het goed wilt aanpakken en er een succes van wilt maken.
De dynamische markt van bedrijfsovernames
In 2022 zagen we, overall, nog een groei van het aantal transacties op de overnamemarkt ten opzichte van het jaar daarvoor. Hoewel de cijfers (CBS) nog niet bindend zijn, lijkt de markt in 2023 afgekoeld. De verwachting voor dit jaar (2024) is dat de overnamemarkt groeit. Mede door de hogere risico’s door economische en geopolitieke onrust alsmede de rendementen die onder druk staan. Daardoor worden er “gedwongen” overnames verwacht. Daarnaast zullen er ook overnames gedaan worden door, bijvoorbeeld, Private Equity partijen die zoekende zijn naar buy & build om het marktaandeel te laten groeien van de deelneming.
Kopers en investeerders kijken niet meer alleen naar het financiële plaatje. Steeds belangrijker wordt ook het stukje maatschappelijk verantwoord ondernemen en het duurzaamheidsbeleid van het over te nemen bedrijf. Zoals de impact op het milieu en de samenleving. Ondernemingen die zich richten op people-planet-profit worden als duurzamer beoordeeld, dan bedrijven die alleen voor de hoogste winst gaan. Deze ondernemingen streven winstmaximalisatie na en negeren daarbij mogelijk de impact van hun bedrijf op het milieu. Steeds vaker vinden aandeelhouders niet alleen de financiële verdiensten belangrijk (al blijft dat natuurlijk wel een belangrijk uitgangspunt), maar zien zij ook graag waarde creatie op de lange termijn voor zowel het bedrijf, de medewerkers, het milieu als de maatschappij.
Wat is een bedrijfsovername precies?
Er zijn verschillende vormen van bedrijfsovernames te onderscheiden. De meest bekende vorm is misschien wel de strategische bedrijfsovername, waarbij een externe partij het bedrijf overneemt. Denk hierbij aan een concurrent, leverancier of zelfs soms een klant. Bij familiebedrijven zie je vaak een overname door een ander familielid, bijvoorbeeld de nieuwe generatie die het bedrijf overneemt van een ouder of oom/tante. Daarnaast zie je ook dat familiebedrijven door strategische of financiële kopers worden overgenomen, omdat binnen de familie geen opvolging is. Ook kunnen we management buy-in (MBI) en management buy-out (MBO) onderscheiden. Bij een management buy-in (MBI) wordt het huidige management vervangen door een nieuw, extern, management. Zij hebben dus geen verleden binnen het bedrijf en komen er ‘nieuw’ bij. Een management buy-out (MBO) daarentegen gaat om een overname door enkele medewerkers van het bedrijf zelf, bijvoorbeeld het huidige managementteam dat de onderneming overneemt van de eigenaar.
Waarom zou je een bedrijf verkopen of juist kopen?
Een bedrijfsoverdracht komt niet alleen voor bij ondernemingen waarvan de eigenaar met pensioen gaat. Er kunnen ook andere redenen aan ten grondslag liggen. Voor de verkoper kan het een strategische zet zijn als deze van het bedrijf een internationale onderneming wil maken. Maar ook de wens om het bedrijf te laten groeien ligt vaak aan de beslissing ten grondslag. Er zijn ook ondernemers die hun brood verdienen met het oprichten en (door)verkopen van bedrijven. Zodra de start-up zich heeft bewezen en goede resultaten zowel als groeipotentie toont, zal de ondernemer het bedrijf van de hand doen en zich op een nieuw bedrijfsidee gaan richten.
Ook een koper kan verschillende redenen hebben om een bedrijf te willen overnemen. Het overnemen van een concurrerend bedrijf bijvoorbeeld, zorgt ervoor dat je een concurrent elimineert. Daarmee wordt je positie ten opzichte van de overige concurrentie beter. Daarnaast kan de overname van een ander bedrijf zorgen voor een eerste aandeel in een nieuwe markt, of de toevoeging van complementaire producten of diensten waardoor je je klantenkring versterkt of juist vergroot.
Houd hier vooral rekening mee bij een bedrijfsovername
Zowel voor de koper als de verkoper van een bedrijf zijn een aantal zaken heel belangrijk als je een overname plant. Tijdens de voorbereidingsfase is het belangrijk om je motieven en uitgangspunten helder te stellen en concreet te maken. Wat wil je precies bereiken met de (ver)koop, wat zijn je drijfveren? Ook kijk je naar je huidige bedrijfsstructuur en ga je aan de slag met de cijfers. Wat is het bedrijf dat je gaat verkopen waard? En, als koper zijnde, wat kan je realistisch gezien opbrengen voor het nieuwe bedrijf, tot welke koopsom kun je gaan?
Tijdens de onderhandelingsfase moet je dus al goed voorbereid zijn. Als koper weet je de juiste vragen te stellen en de juiste informatie boven water te krijgen. Als verkoper zorg je natuurlijk dat je alle antwoorden kunt geven. Maar ook bepaal je welke voorwaarden nu écht belangrijk zijn voor de overname en welke voorwaarde je eventueel nog kunt of wilt versoepelen. Houd daarbij ook rekening met zaken als de cultuur van het bedrijf (passen jullie op dat gebied wel bij elkaar) en hoe de relatie onderling zal verlopen in de periode na de overname. Blijft de vorige eigenaar nog (even) betrokken of niet?
Het financieren van een overname
Dit is uiteraard een item voor de koper, om al in een vroeg stadium uit te zoeken. Niet alleen hoeveel kapitaal je nodig hebt om een bedrijf over te nemen, maar vooral ook welke vorm van bedrijfsfinanciering het beste bij de overname past. Een optie kan zijn om de overname te financieren met eigen vermogen. Door uitbreiding van het aandelenkapitaal bijvoorbeeld. Sharefunding kan dan een mooie uitkomst bieden. Maar ook kun je kijken naar de mogelijkheid om vreemd vermogen aan te trekken.
Naast de bancaire lening, zijn er tegenwoordig diverse vormen van alternatieve financiering. In de markt zijn financiers actief die zich meer typeren als een asset based en daardoor verder kunnen gaan de banken. Misschien heb je al eens gehoord over ‘vendor financing’. Het gaat hierbij om een financieringsregeling waarbij de verkoper van de onderneming de koper financiert. Dit gebeurt veelal door een deel van de aankoopprijs in termijnen te ontvangen over een vooraf afgesproken periode. Het kan een aantrekkelijke optie zijn voor kopers die moeite hebben om elders een bedrijfsfinanciering te krijgen.
Elke financieringsvorm heeft natuurlijk zijn eigen voor- en nadelen. De keuze voor de juiste financiering(smix) hangt af van verschillende factoren. Denk aan de financiële positie van de betrokken partijen, de omvang van de transactie en de gewenste structuur van de overeenkomst.
Tip: Begin op tijd bij een bedrijfsovername
Een bedrijfsovername is, met name aan de zijde van de verkopende partij, een proces dat zeker enkele jaren in beslag kan nemen. Zorg dus dat je ruim op tijd met alle voorbereidingen begint! Buiten de waardebepaling is het ook belangrijk om je bedrijf op andere gebieden ‘verkoop klaar’ te maken. Zorg er vooral voor dat je de emotie die komt kijken bij het verkopen van je bedrijf niet onderschat. Zijn je verwachtingen wel reëel? En wat wordt jouw rol na de overname? Verdwijn je compleet uit beeld, help je nog een korte tijd mee of blijf je misschien op een andere manier betrokken bij het bedrijf? Ons advies is om 5 jaar van tevoren te beginnen.
De koper dient ook zeker rekening te houden met de fase na de aankoop van het nieuwe bedrijf. Hoe ga je dat bedrijf nu op een goede manier integreren in je bestaande onderneming? Hierin is de communicatie met werknemers, klanten en investeerders erg belangrijk. Zorg dat iedereen weet wat de strategie is en welke rol zij daarin gaan spelen.
Speelt het onderwerp bedrijfsovername bij jou een rol? Misschien ben je voornemens om een ander bedrijf over te nemen of wil je jouw bedrijf juist verkopen. Een goede adviseur aan je zijde is zowel bij aankoop als bij verkoop onontbeerlijk. Neem dus op tijd contact met ons op. Wij zetten onze ervaring met bedrijfsovernames graag in om zo samen een succes van de overname te maken.
Over de auteur(s)
drs. ing. Bart Lemmen RAB
Bart Lemmen is ervaren in het samenbrengen van mensen binnen een onderneming. Heb je interesse in wat hij voor jou kan betekenen en wil je een vrijblijvend gesprek? Neem dan contact met hem op via 06-31045337 of mail.